Iyi gunler dilerim,
Bu yaziyi uzun zamandir yazmayi dusunuyordum. Dilin ne kadar onemli bir arac oldugunu anlatmama gerek yoktur sanirim. Turkler, tum dunya ulkelerinin ayni dil mantigina sahip oldugu gibi cok mantiksiz bir dusunus tarzina sahipler. Bunu cok acik sekilde Turkiyeye gelen yabanci turistleri karsilama noktasinda gorebiliyorum. Turist, Turkce bilmiyor ama sen ona kalkip en zor Turkce kelimeleri ogretiyorsun, Ingilizce turist, corba icin Soup, Cek turist corba icin " Polevka" diyor, sen ise onun yanina yanasip " abla corbam var" diyorsun. Sizce bu turklerin sicak kanliliiginin mi yoksa bon, saf ve salak olduklarini mi gosterir, bence ikincisi.
Lafi uzatmayayayim Turkce ve ingilizce meselesine gelelim. Turkce, cok girift , karmasik zor bir dil aslinda. Arapcadan, acemceden, cerkezcedenm,kurtceden, ingilizceden ve daha bir suru dilden esintiler tasiyor dilimiz. Bu dilin buyuk problemi var o da su : Kimse bu dili mukemmel seviyede konusamiyor bilmiyor. Aslinda, bir dil eger tum millet tarafindan paylasiliyorsa, dildeki butun kelimlelerin bilinmesi, butun halk zumreleri tarafindan konusulabilmesi gerekir. Esnafindan, zanaatkarina, ciftcisinden, is adamina, sanayicisinden tarihcisine sosyologuna kadar Herkes , bu dilde yer alan her kelimeyi cok iyi bilmelidir. Aksi takdirde , ayni ulkede yasayan yabancilardan hic bir farkimiz kalmaz. Fakat gozlemlerime dayanarak soyleyebilirim ki, Turkiyede, her is kolu kendi dilini yaratmis. Bu aslinda, o alandaki terimleri bilip bilmeme ile alakali birseydir. Bu , aslinda cok temel millete mal olmus kelimleri bilememe problemidir ve cok buyuk bir problemdir.
Cogumuz Trt1 DE yayinlanan Seksenler adli diziyi izlemissinizdir. Orada bir Trakyali pastaneci karakteri var. Dikkat eddiyseniz, butun hayati , isi toplasan konustugu kelime sayisi 100 u gecmiyor ve kolaylikla kandirilabiliyor. Maalesef oradaki Trakyali karakter gibi o kadar cok insanimiz var ki Turkiyede yasayan, Ben kisisel olarak, eger bir kisi, bir dildeki bir kelimeyi dahi yanlis bilse veyahut bilmese, onu o ulkenin vatandasi saymam, addetmem, devlet vatandasina dilini dahi ogretememis demektir bu ve cok buyuk kabahattir. Cunku, ogretilemeyen dil, nesilden nesile eksik aktarilir. Milletin dil hafizasi zayiflar.
Turkiyede iki turlu dil, iki kutup var: birincisi, modern turkce yani gunes dil teorisinden sonraki gunumuze kadar gelmis TDK sozlugunde yer alan. digeri ise 1930 lardan once Osmanlinin ilk kurulusundan beri kullanilan Osmanlica kelimeler. Hic dikkat ettiniz mi bilmem ama bazi gazeteler, agir, adali zor bir osmanlica dili kullanirken, bazi gazeteler tam da genclerin anlayacagi , artik kliselesmis kelimleri kullaniyorlar. Benim arastirmam da buna dayaniyor zaten. Sizlere gazetelerde kullanilan kelimeler ile ilgili bir arastirma yaptim. Ilginc sonuclara ulastim bakiniz
En agir dili kullan gazete : Star, Zaman
Orta agirlikta olan : Yenisafak, Cumhuriyet, Vakit.
En anlasilan dili kullanan gazeteler : Posta, Sozcu, takvim, Milliyet, Hurriyet, aksam, sabah.
Bu gercekten de boyle size bir kac pasaj gosterecegim gazeteden aldigim, ve usenmeyip sizlere bu kelimelerin anlamlarini da soyleyecegim. Cunku adim kadar eminim, bir bakkal bu gazeteyi okurken bu kelimelerin anlamini bilmez , genelleme yapmak istemem ama bakkallar kose yazisi da okumazlar herhalde.
Fehmi Koru , star gazetesi yazari demis ki, " Kötülük pâyidar olmaz" payidar kelimesi ne demek bilirmisiniz?
hadi ogrenelim Payidar : sabit, kalici demekmis. Ogrendik simdi. Ayni yazar Boca etmek diyor, biliyor musunuz anlamini ? anlami su Boca etmek, kadehten bir seyler icmek ya da bas asagi etmek demekmis. Ornegin Ahmet Kekec adli yazarimiz yine bir cogumuzun anlayamadigi kelimeler kullanmakta bir yazisinda soyle demis : " Güya istiskal ediyordu." Buradaki istiskal kelimesi, Birine karsi soguk muamelede bulunup hoslanmadigini belirtmek demekmis. Ayni yazar soyle diyor " Mezkur yasaya gore..." Eminim buradaki kelimeyi yeni nesil bilmiyordur. O zaman aciklayim mezkur, zikredilmis, adi gecen demekmis.
Sasirdiniz dimi? Bu kelimeleri cogunuz duymadiniz bile. Iste Turkiyedeki temel sorun bu. Belki bu kelimeleri yasli kusak biliyor olabilir. Ama ya genc kusak? Genc kusagimiz icin yeni bir dil yaratmak gerekmez mi? Yeni bir TDK sozlugu? bu ne yaman celiskidir ki Genclerimiz iki dil arasinda gidip gelmektedirler. Peki, devlet kurumlarinda kullanilan dillerin agirligina agdaligina ne diyeceksiniz? Bu kelimlerin de gazetelerde kullanilan agir kelimelerden asagi kalir yanlari yok.
Bu kelimleri beraber inceleyelim ;
- Iskan
- Bayindirlik
- Mustahaklik belgesi
- tanzim
- arzuhal
- Mevzuat
-Mudi
- Gayrimenkul
- Istirakler
- Emtia
- muaf tutulmak
- tenasub
- Darussafaka
- Tedrisat
Evet, cogunuz bu kelimeleri gunluk hayatta gorumus, duymussunuzdur ama bilmezsiniz, merak edip te sozluge dahi bakmazsiniz. Sikinti surda ; TDK bu kelimlerin yerine baska kelimeler bulmuyor bulmak istemiyor ya da buluyor ama kamuoyu ile paylasmiyor.
Benım TDK dan istedigim sudur ki, en kisa zamanda bu eski kelimlerin yerine yeni Turkce kelimler uretsin. Hem gencler, hem de orta yasta olan insanlar birbirlerini anlasinlar. Yasli kusagin bir ayagi cukurda zaten, onlara bu saatten sonra yeni kelimler ogretemezsiniz. Ha bu arada genclere bir konuda elestiride bulunmak istiyorum. Tamam, cagdas bir Turkce konusmak istiyorlar ama " Adamin dibisin ya" ne demek ulan? Bu kelimeyi biri bana izah edebilir mi ( bak yine osmanlica kullandim istemeden de olsa ) Ben adamin dibisin gibi, cok siradan, anlamsiz ve bayagi cumlelerin kullanilmasi taraftari degilim. Dilin ahlak yapisini bir kez bozdun mu gerisi corap sokugu gibi gelir. Bu tarz kullanimlara dikkat diyorum ve izninizle yazimi burada noktaliyorum. Daha fazla Turkce kelimenin konusuldugu, her kesimden insanin birbirini anladigi guzel bir Turkiye umudu ile...
FURKAN ARISOY
04.03.2012
Pazar
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder